مالکیت مافی الذمه چیست و در کجا کاربرد دارد؟

مالکیت مافی الذمه
ماده ۳۰۰/ در مالکیت مافی الذمه، دو عنوان طلبکار و بدهکار در یک شخص جمع می شود و به همین جهت طلب از بین خواهد رفت. جمع دو عنوان طلبکار و بدهکار ممکن است یا در اثر قرارداد باشد یا ارث.
۱٫ قرارداد: ماده ۸۰۶ طبق ماده ۸۰۶ قانون مدنی هرگاه طلبکار (واجب) طلب خود را به شخص بدهکار (متهب) ببخشد این بدهکار قائم مقام خاص و جانشین طلبکار نیز می گردد و بنابراین او که از قبل بدهکار بود اکنون نیز طلبکار گشته است و در واقع این شخص از خودش طلبکار و به خودش بدهکار می شود. نتیجه این اتحاد دو صفحه طلبکار و بدهکار در یک شخص از بین رفتن طلب است.

در صورت نیاز به مشاوره حقوقی با ما در تماس باشید.

۲٫ ارث: ماده ۳۰۰ اگر مورث طلبکار باشد و وارث به او بدهکار باشد آن وارث بعد از فوت به نسبت سهم الارث، مالک مافی الذامه اش خواهد گشت و بدهی او به نسبت سهم الارثش ساقط خواهد گردد. به عنوان مثال پدری از فرزندش ۲۰۰ میلیون طلبکار می باشد و کل دارایی پدر نیز همان ۲۰۰ میلیون است در اینجا به این ترتیب عمل می شود. اگر پدر طلبکاری ۱۰۰ میلیون داشته باشد ۱۰۰ میلیون طلب طلبکار را می پردازیم و اگر پدر مبلغ ۴۰ میلیون را نیز به نفع کسی وصیت کرده باشد، آن ۴۰ میلیون را نیز به موسی له خواهیم داد و از ۶۰ میلیون مابقی ارث پرداخته خواهد شد.

نتیجه: اگر ورثه ۳ فرزند پسر باشند که یکی از آنها همین فرزند بدهکار است، به هر پسر ۲۰ میلیون خواهد رسید و این پسر بدهکار به نسبت ۲۰ میلیون سهم خودش هم از خودش طلبکار و هم بدهکار می باشد و مالکیت مافی الذمه به نسبت ۲۰ میلیون حاصل خواهد گردید.

نکته: در فرض ماده ۳۰۰ قانون مدنی فقط در یک مورد مالکیت مافی الذمه حاصل نمی شود و آن در جایی است که طلب طلبکار پدر بیشتر از بدهی وارث باشد. به عنوان مثال در فرض بالا طلب طلبکار، ۳۰۰ میلیون باشد که در این حالت پسر، بدهی ۲۰۰ میلیون خود را خواهد پرداخت و دیگر اموالی برای ورثه باقی نخواهد ماند تا بگوییم پسر به نسبت سهم الارث، مالک «ما فی الذمه» خواهد شد.

ماده ۳۰۰/ در فرض عکس ماده ۳۰۰ قانون مدنی، مالکیت مافی الذمه اصولاً رخ نخواهد داد یعنی فرضی که وارث از مورث طلبکار باشد.

نویسنده : لیلا عبادی

لطفا در صورت سوال در مورد این مطلب و یا نیاز به وکیل حقوقی با موسسه حقوقی حامی دادگستر در تماس باشید